Professioneel taalgebruik in het economische beroepenveld
Behoefteanalyse voor (taal)curriculumontwerp in het hoger economisch onderwijs
Het doel van dit onderzoek is om taalonderwijs aan te bieden in het hoger economisch onderwijs dat is gebaseerd op het professionele taalgebruik zoals dat voorkomt in het economische beroepenveld. Om dat doel te bereiken is professioneel taalgebruik geïdentificeerd met behulp van een behoefteanalyse, die inzicht geeft in het professionele taalgebruik van economische professionals en hun objectieve taal- en communicatiebehoeften. Het is de bedoeling deze objectieve taal- en communicatiebehoeften natuurgetrouw te beschrijven op een detailniveau dat voldoende is om effectief Taal voor Specifieke Doeleinden (TSD) in het hoger economisch onderwijs te ontwerpen. TSD wordt volgens Huhta, Vogt, Johnson & Tulkki (2013) ingericht op basis van leerbehoeften (studenten of professionals) die zich in een bepaalde opleiding of discipline (gaan) bevinden en die gericht is op de ontwikkeling van het taalgebruik uit die discipline.
Vraagstelling
De hoofdvraag die leidend was voor dit onderzoek is: Wat kan het hoger economisch onderwijs leren van taal- en communicatieactiviteiten in het economische beroepenveld? Deze hoofdvraag werd ondersteund door de volgende deelvragen:
- Wat zijn de eigenschappen van de beroepscontext die de taal- en communicatieactiviteiten van de organisatieadviseurs en de accountants beïnvloeden en het specifieke karakter ervan bepalen?
- Wat zijn de eigenschappen van de organisatie die de taal- en communicatieactiviteiten van de communities van de organisatieadviseurs en de accountants beïnvloeden en het specifieke karakter ervan bepalen?
- Wat zijn de eigenschappen van de discourse community van de organisatieadviseurs en de accountants die de taal- en communicatieactiviteiten beïnvloeden en het specifieke karakter ervan bepalen en welke taal- en communicatieactiviteiten zijn kenmerkend voor deze community?
Looptijd van het onderzoek
2017-2020
Relevantie voor taalbeleid en –praktijk
Taalonderwijs in het hoger economisch onderwijs heeft een zinnige invulling als dit een bepaalde mate van arbeidsrelevantie kent. In deze studie staat die arbeidsmarktrelevantie centraal, niet zozeer om een (vak)kennisbasis te ontwikkelen, maar om een gezamenlijke beroepstalige kennisbasis te leggen waar het onderwijs mee verder kan. In het ideale geval stemmen economische opleidingen in de hoofdfase af op de verschillende professionele deelcontexten, die niet alleen het geïntegreerde karakter van professioneel taalgebruik onderwijzen, maar ook de beroepskennis van de studenten vergroten.
Met dit onderzoek wordt een bijdrage geleverd aan de professionalisering van het taalonderwijs in het hoger economisch onderwijs. Implementatie van de onderwijsbenadering Taal voor Specifieke Doeleinden (TSD) binnen het hoger economisch onderwijs draagt daaraan bij. TSD-onderwijs is per definitie beroepsgericht, omdat de taaleisen van het werkveld daarin verwerkt zijn. De implementatie van deze onderwijsvorm laat het taalaanbod van het hbo daardoor beter aansluiten op het werkveld.
Resultaten en conclusies
De studie laat zien dat taalnormen uit het werkveld voor geschreven teksten vooral betrekking hebben op structuur en doelgroepsgerichtheid. Resultaten worden in de praktijk gedeeld in interactieve gespreksvormen waarbij de betrokkenen direct een reactie kunnen geven en minder in klassieke presentaties waarbij het publiek slechts toehoort. Voor het hoger economisch onderwijs is het van belang dat de focus gelegd wordt op pragmatische taalnormen en de ontwikkeling van interactieve gespreksvoering.
De studie beargumenteert dat het zinvol is dat economische opleidingen de studenten al vroeg onderwijzen in de grote diversiteit aan beroepspecifieke teksten. Daardoor ontwikkelt de economische student zich als kritische denker die beredeneerde taalkeuzes kan maken. Hij weet wat de toekomstige beroepsgroep op taalgebied van hem verlangt, welke normen centraal staan en welke tekst- en gesprekssoorten daarin leidend zijn.
Methode
Deze studie is gebaseerd op etnografisch veldwerk. Het belangrijkste argument daarvoor is dat deze behoefteanalyse in het kader van het datagestuurde en praktijkgeoriënteerde TSD-onderwijs natuurgetrouwe data nodig heeft om de economische TSD-variant in te richten. Er is uitgegaan van vier (professionele) discourse communities bestaande uit organisatieadviseurs en accountants. De dataverzameling bestond uit een verzameling van relevante (bedrijfs)documenten (deskresearch). Met alle discourse communities zijn semigestructureerde en ongestructureerde interviews afgenomen om te achterhalen welke taal- en communicatieactiviteiten in de dagelijkse praktijk van de professionals voorkomen. Tevens zijn observaties gedaan om de communicatieve activiteiten in de dagelijkse arbeidsactiviteiten van de professionals waar te nemen.
Relevante literatuur
Een uitgebreide literatuurlijst is te raadplegen in het volledige proefschrift.