Taalondersteuning

Startende studenten worden in het hoger onderwijs geconfronteerd met academisch taalgebruik, iets waar velen nog maar weinig mee vertrouwd zijn. Aangezien academische taalvaardigheid een noodzakelijke voorwaarde is voor studiesucces, zetten instellingen hoger onderwijs in Vlaanderen en Nederland in op taalondersteuning voor studenten. In veel instellingen evolueerden deze inspanningen tot een formeel, structureel verankerd taalbeleid, maar onderzoek naar de implementatie ervan is beperkt. Deze studie beschouwt twee aspecten van de implementatie van taalbeleid. Eerst onderzoeken we of er een gedeelde basis voor ondersteuningsmateriaal academische taalvaardigheid bestaat door te kijken naar de academische woordenschat die wordt aangereikt om de overgang naar het hoger onderwijs te ondersteunen. Uit onze resultaten komt geen grote gedeelde kernwoordenschat algemeen academisch Nederlands. Ook is het niet mogelijk om met zekerheid te zeggen dat de beschikbare ondersteuningsmaterialen voor woordenschat de woorden aanreiken die echt nodig zijn. Ten tweede kijken we of er een gedeelde strategie is om taalbeleid en taalondersteuning kwaliteitsvol vorm te geven om de overgang naar het hoger onderwijs te faciliteren. Onze resultaten tonen een gematigde overeenkomst. De focus ligt hierbij vooral op beleidsvoerende criteria en de nood aan onderzoek. We besluiten dat de aanleg van een corpus algemeen academisch Nederlands en de ontwikkeling van een woordenlijst academisch Nederlands op basis van corpusonderzoek eerste cruciale stappen kunnen zijn om te ondersteunen bij de overgang naar het hoger onderwijs en om taalbeleid verder uit te bouwen in Vlaanderen en Nederland. Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten

TaalMOOC Starter wil startende studenten (en meteen ook laatstejaarsleerlingen uit het secundair onderwijs) taal- en studievaardiger maken om zo hun slaagkansen te vergroten. In de MOOC zitten speelse kennisclips, herkenbare casussen, en op maat geschreven leerstof waardoor dit platform ongetwijfeld een meerwaarde voor docent en student vormt. De flexibiliteit maakt dat een docent of begeleider bepaalt in welke mate de TaalMOOC geïntegreerd wordt in een onderwijsvak of opleiding. Er zijn 6 cursussen met verschillende hoofdstukken en topics. De eerste cursus gaat over het communicatieschema. Nadien volgen de vier vaardigheden: luisteren, lezen, schrijven en spreken en tot slot een cursus afronding.
Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten

Bij studies aan een universiteit is taal wezenlijk, wat je ook studeert. Studenten moeten noteren, wetenschappelijke teksten doornemen, werkstukken schrijven, informatie in hoorcolleges opnemen, vaktermen begrijpen, tekstsoorten herkennen, academisch formuleren …

Het Instituut voor Levende Talen biedt praktische ondersteuning rond academische taalvaardigheid, zowel via workshops voor leerlingen van de derde graad als via nascholingen voor leerkrachten. Deze workshops en nascholingen hebben als doel de talige overgang van het secundair onderwijs naar het hoger onderwijs te bevorderen.

De workshops zijn bedoeld voor leerlingen van de derde graad secundair onderwijs die naar het academisch hoger onderwijs willen doorstromen; de nascholingen zijn gericht op alle leerkrachten secundair onderwijs, dus niet uitsluitend leerkrachten Nederlands. Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten

Behoefteanalyse voor (taal)curriculumontwerp in het hoger economisch onderwijs

Het doel van dit onderzoek is om taalonderwijs aan te bieden in het hoger economisch onderwijs dat is gebaseerd op het professionele taalgebruik zoals dat voorkomt in het economische beroepenveld. Om dat doel te bereiken is professioneel taalgebruik geïdentificeerd met behulp van een behoefteanalyse, die inzicht geeft in het professionele taalgebruik van economische professionals en hun objectieve taal- en communicatiebehoeften. Het is de bedoeling deze objectieve taal- en communicatiebehoeften natuurgetrouw te beschrijven op een detailniveau dat voldoende is om effectief Taal voor Specifieke Doeleinden (TSD) in het hoger economisch onderwijs te ontwerpen. TSD wordt volgens Huhta, Vogt, Johnson & Tulkki (2013) ingericht op basis van leerbehoeften (studenten of professionals) die zich in een bepaalde opleiding of discipline (gaan) bevinden en die gericht is op de ontwikkeling van het taalgebruik uit die discipline. Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten

Een verkennende analyse

Een eentalige samenleving bestaat niet meer: meertaligheid is de norm. Universitaire instellingen worstelen daardoor met de eisen die ze mogen stellen aan de taalvaardigheid van hun studenten en de manier waarop ze studenten kunnen ondersteunen. Er is nog geen overkoepelende visie op de aanpak van deze complexe en groeiende problematiek. Sommige universiteiten hebben bovendien nog geen expliciete taalbeleidsvisie en concrete richtlijnen. Een inventarisatie drong zich op, in de vorm van een onderzoeksproject over het taalbeleid voor anderstalige en meertalige studenten aan Nederlandse en Vlaamse universiteiten, gefinancierd door de Taalunie. In dit rapport worden de uitkomsten van deze inventarisatie beschreven. Deze publicatie belicht daarnaast verschillen tussen Vlaanderen en Nederland en universiteiten onderling, beschrijft de stappen die al werden genomen, en signaleert dat er nog kansen onbenut blijven op het gebied van curriculaire remediëring en sensibilisering. Ook worden bestaande ondersteuningsinitiatieven aan onderzoek getoetst, en worden suggesties geboden voor verder onderzoek, overleg en beleidsontwikkeling. De beschreven initiatieven en suggesties kunnen dienen ter inspiratie van de ontwikkeling van een breed universitair taalbeleid dat rekening houdt met de behoeften van anderstalige en meertalige studenten.

Dit onderzoek kwam tot stand op initiatief van het Interuniversitair Overleg Taaltaken in het Hoger Onderwijs uit Vlaanderen. Het aantal anderstaligen en meertaligen in de maatschappij en op de universiteit neemt toe, maar er was geen structureel overzicht van het universitair taalbeleid dat hierover bestaat en de ondersteuning van deze studenten. De Nederlandse Taalunie financierde het project en er werd een Nederlandse projectmedewerker betrokken om ook de situatie in Nederland onder de loep te nemen. Op basis van dit onderzoek kunnen universiteiten inzicht krijgen in de situatie, de eigen positie qua beleid, en welke bestaande ondersteuning ze zelf als inspiratie kunnen gebruiken.
Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten

Promoting tertiary students’ writing: a subject-specific genre-based approach

Dit onderzoek analyseert hoe vakspecifieke genredidactiek in het hbo kan worden vormgegeven en ingezet met het oog op het bevorderen van de schrijfvaardigheid van eerstejaarsstudenten in vakspecifieke genres. Concluderend wordt gesteld dat het onderzoek als ‘proof of principle’ kan worden opgevat: het heeft laten zien hoe genredidactiek, als vorm van geïntegreerd schrijfonderwijs, de vakspecifieke schrijfvaardigheid van studenten kan bevorderen. Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten

De online leeromgeving TaalVaST is een van de ondersteunende taalinitiatieven die ontwikkeld werden binnen het Aanmoedigingsfondsproject Taalvaardig aan de start (TaalVaST). Via deze gratis extra-curriculaire taalondersteuning kunnen studenten van de associatie KU Leuven tijdens hun universitaire opleiding zelfstandig hun academische taalvaardigheden verder ontwikkelen en verbeteren.

Het online leerplatform biedt een ruim aanbod aan praktische oefeningen op de diverse taalvaardigheden (spreken, schrijven, lezen en luisteren). Daarnaast is er ook aandacht voor wetenschappelijke woordenschat. De oefeningen worden telkens voorafgegaan door beknopte theorie.
De focus ligt op de aspecten van taalvaardigheid die nodig zijn bij de start van een universitaire opleiding:
- schrijven: opbouw van een tekst, wetenschappelijke stijl en register, bronnengebruik, examenvragen, spelling en grammatica
- spreken: publiek spreken en mondelinge examens
- lezen: lange teksten structureren en schematiseren
- luisteren: een hoorcollege volgen
- wetenschappelijke woorden: onbekende woorden, Grieks & Latijn, collocaties

De oefeningen zijn gebaseerd op authentieke (populair)wetenschappelijke artikels, eenvoudige academische teksten, cursusdocumenten en lesopnames. Er wordt telkens ook feedback gegeven. Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten

Het huis van het Nederlands heeft een reeks concrete materialen voor taalondersteuning ontwikkeld. Gerichte oefeningen, stappenplannen en duidelijke overzichten worden ingezet om te werken aan onder meer grammatica, stijl en tekststructuur. Studenten kunnen er zelf mee aan de slag. Docenten kunnen het materiaal gebruiken of inspiratie opdoen om studenten te begeleiden. De oefenreeksen zijn beschikbaar in een studentenversie en in een docentenversie. Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten

In deze sessie maken studenten kennis met academisch taalgebruik onder de begeleiding van ervaren taaldocenten. Er is aandacht voor academisch formuleren, helder structureren, e-mailetiquette, aan de slag gaan met syllabi en het hoorcollege. De PowerPointpresentatie tijdens de sessie biedt een houvast. Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten

Deze intensieve cursus wil studenten helpen om beter cursussen te begrijpen, teksten te schrijven, examenvragen te beantwoorden enz. De cursus kadert binnen een monitoraat in de lerarenopleiding van UCLL. Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten