Taalbeleid en taalondersteuning: op zoek naar een gedeelde basis en strategie voor implementatie

Startende studenten worden in het hoger onderwijs geconfronteerd met academisch taalgebruik, iets waar velen nog maar weinig mee vertrouwd zijn. Aangezien academische taalvaardigheid een noodzakelijke voorwaarde is voor studiesucces, zetten instellingen hoger onderwijs in Vlaanderen en Nederland in op taalondersteuning voor studenten. In veel instellingen evolueerden deze inspanningen tot een formeel, structureel verankerd taalbeleid, maar onderzoek naar de implementatie ervan is beperkt. Deze studie beschouwt twee aspecten van de implementatie van taalbeleid. Eerst onderzoeken we of er een gedeelde basis voor ondersteuningsmateriaal academische taalvaardigheid bestaat door te kijken naar de academische woordenschat die wordt aangereikt om de overgang naar het hoger onderwijs te ondersteunen. Uit onze resultaten komt geen grote gedeelde kernwoordenschat algemeen academisch Nederlands. Ook is het niet mogelijk om met zekerheid te zeggen dat de beschikbare ondersteuningsmaterialen voor woordenschat de woorden aanreiken die echt nodig zijn. Ten tweede kijken we of er een gedeelde strategie is om taalbeleid en taalondersteuning kwaliteitsvol vorm te geven om de overgang naar het hoger onderwijs te faciliteren. Onze resultaten tonen een gematigde overeenkomst. De focus ligt hierbij vooral op beleidsvoerende criteria en de nood aan onderzoek. We besluiten dat de aanleg van een corpus algemeen academisch Nederlands en de ontwikkeling van een woordenlijst academisch Nederlands op basis van corpusonderzoek eerste cruciale stappen kunnen zijn om te ondersteunen bij de overgang naar het hoger onderwijs en om taalbeleid verder uit te bouwen in Vlaanderen en Nederland.

Vraagstelling

De auteurs beschouwen de implementatie van taalbeleid twee aspecten. Ten eerste onderzoeken ze of er een gedeelde basis voor ondersteuningsmateriaal ter bevordering van academische taalvaardigheid bestaat door te kijken naar academische woordenschat. Ten
tweede onderzoeken ze of er een gedeelde strategie bestaat onder taalbeleidsmedewerkers om taalbeleid en taalondersteuning kwaliteitsvol vorm te geven om de overgang naar het hoger onderwijs te faciliteren.

Relevantie voor taalbeleid en –praktijk

De voorbije twintig jaar evolueerden de ondersteuningsinspanningen in veel instellingen tot een formeel taalbeleid dat structureel werd verankerd en dat een onmisbare schakel in het hoger onderwijs is geworden (Cajot & Heeren, 2019; Thieme & Vander Beken, 2020).

Onderzoek naar de uitvoering ervan is echter beperkt.

Resultaten en conclusies

In de verzamelde voorbereidings- en ondersteuningsmaterialen blijkt een gedeelde basis voor ondersteuningsmateriaal ter bevordering van academische taalvaardigheid op vlak van woordenschat algemeen academisch Nederlands afwezig. Er komt geen overtuigende gedeelde set kernwoorden algemeen academisch Nederlands uit. Deze studie toont dat we niet zeker kunnen zijn dat (kandidaat-)studenten ook echt nodig hebben wat hun wordt aangereikt. Een corpus gesproken en geschreven academisch Nederlands is nodig als basis voor ondersteuningsmaterialen.

De tweede onderzoeksvraag keek of er een gedeelde strategie is onder taalbeleidsmedewerkers om taalbeleid en taalondersteuning kwaliteitsvol vorm te geven om de overgang naar het hoger onderwijs te faciliteren. De tweede studie vindt een tamelijke overeenstemming met een focus die eerder ligt op beleidsvoerende criteria en de nood aan onderzoek.