Academisch Nederlands

Een verkennende analyse

Een eentalige samenleving bestaat niet meer: meertaligheid is de norm. Universitaire instellingen worstelen daardoor met de eisen die ze mogen stellen aan de taalvaardigheid van hun studenten en de manier waarop ze studenten kunnen ondersteunen. Er is nog geen overkoepelende visie op de aanpak van deze complexe en groeiende problematiek. Sommige universiteiten hebben bovendien nog geen expliciete taalbeleidsvisie en concrete richtlijnen. Een inventarisatie drong zich op, in de vorm van een onderzoeksproject over het taalbeleid voor anderstalige en meertalige studenten aan Nederlandse en Vlaamse universiteiten, gefinancierd door de Taalunie. In dit rapport worden de uitkomsten van deze inventarisatie beschreven. Deze publicatie belicht daarnaast verschillen tussen Vlaanderen en Nederland en universiteiten onderling, beschrijft de stappen die al werden genomen, en signaleert dat er nog kansen onbenut blijven op het gebied van curriculaire remediëring en sensibilisering. Ook worden bestaande ondersteuningsinitiatieven aan onderzoek getoetst, en worden suggesties geboden voor verder onderzoek, overleg en beleidsontwikkeling. De beschreven initiatieven en suggesties kunnen dienen ter inspiratie van de ontwikkeling van een breed universitair taalbeleid dat rekening houdt met de behoeften van anderstalige en meertalige studenten.

Dit onderzoek kwam tot stand op initiatief van het Interuniversitair Overleg Taaltaken in het Hoger Onderwijs uit Vlaanderen. Het aantal anderstaligen en meertaligen in de maatschappij en op de universiteit neemt toe, maar er was geen structureel overzicht van het universitair taalbeleid dat hierover bestaat en de ondersteuning van deze studenten. De Nederlandse Taalunie financierde het project en er werd een Nederlandse projectmedewerker betrokken om ook de situatie in Nederland onder de loep te nemen. Op basis van dit onderzoek kunnen universiteiten inzicht krijgen in de situatie, de eigen positie qua beleid, en welke bestaande ondersteuning ze zelf als inspiratie kunnen gebruiken.
Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten

De online leeromgeving TaalVaST is een van de ondersteunende taalinitiatieven die ontwikkeld werden binnen het Aanmoedigingsfondsproject Taalvaardig aan de start (TaalVaST). Via deze gratis extra-curriculaire taalondersteuning kunnen studenten van de associatie KU Leuven tijdens hun universitaire opleiding zelfstandig hun academische taalvaardigheden verder ontwikkelen en verbeteren.

Het online leerplatform biedt een ruim aanbod aan praktische oefeningen op de diverse taalvaardigheden (spreken, schrijven, lezen en luisteren). Daarnaast is er ook aandacht voor wetenschappelijke woordenschat. De oefeningen worden telkens voorafgegaan door beknopte theorie.
De focus ligt op de aspecten van taalvaardigheid die nodig zijn bij de start van een universitaire opleiding:
- schrijven: opbouw van een tekst, wetenschappelijke stijl en register, bronnengebruik, examenvragen, spelling en grammatica
- spreken: publiek spreken en mondelinge examens
- lezen: lange teksten structureren en schematiseren
- luisteren: een hoorcollege volgen
- wetenschappelijke woorden: onbekende woorden, Grieks & Latijn, collocaties

De oefeningen zijn gebaseerd op authentieke (populair)wetenschappelijke artikels, eenvoudige academische teksten, cursusdocumenten en lesopnames. Er wordt telkens ook feedback gegeven. Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten

Het huis van het Nederlands heeft een reeks concrete materialen voor taalondersteuning ontwikkeld. Gerichte oefeningen, stappenplannen en duidelijke overzichten worden ingezet om te werken aan onder meer grammatica, stijl en tekststructuur. Studenten kunnen er zelf mee aan de slag. Docenten kunnen het materiaal gebruiken of inspiratie opdoen om studenten te begeleiden. De oefenreeksen zijn beschikbaar in een studentenversie en in een docentenversie. Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten

In deze sessie maken studenten kennis met academisch taalgebruik onder de begeleiding van ervaren taaldocenten. Er is aandacht voor academisch formuleren, helder structureren, e-mailetiquette, aan de slag gaan met syllabi en het hoorcollege. De PowerPointpresentatie tijdens de sessie biedt een houvast. Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten

In deze presentatie wordt het talenbeleid van de UGent voorgesteld. Het talenbeleid van de UGent wordt ook toegelicht in een taalbeleidsnota (2015) en een talenbeleidsnota (2017). De talenbeleidsnota verduidelijkt de visie, missie en strategie van een structureel en integraal talenbeleid aan de UGent, gericht op de verwerving, ontwikkeling en ondersteuning van de academische taalvaardigheid van studenten. Dit talenbeleid maakt deel uit van het onderwijsbeleid. Het onderschrijft immers het belang van taalvaardigheid als hefboom voor succesvolle in- en uitstromende studenten. Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten

In deze bijeenkomst presenteert het Nederlands/Vlaams Platform Taalbeleid Hoger Onderwijs het onderwerp ‘Nederlands en/of Engels in het hoger onderwijs’ aan de hand van twee rapporten. Het adviesrapport van de Vlaamse Onderwijsraad wordt in het kort belicht door An de Moor. Daarna is het woord aan Janneke Gerards, voorzitter van de commissie Taalbeleid in het hoger onderwijs, ingesteld door het KNAW, die de verkenning ‘Nederlands en/of Engels in het hoger onderwijs? Taalkeuze met beleid in het Nederlands hoger onderwijs’ toelicht. Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten

Deze intensieve cursus wil studenten helpen om beter cursussen te begrijpen, teksten te schrijven, examenvragen te beantwoorden enz. De cursus kadert binnen een monitoraat in de lerarenopleiding van UCLL. Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten

Taalbeleid is een essentieel onderdeel van een diversiteitsbeleid. Geïntegreerd in een diversiteitskader, kan taalbeleid procesmatig geïntroduceerd/geïmplementeerd worden. Zo'n diversiteitskader werd ontwikkeld door NOvELLe: Netwerk voor Ontwikkeling van Expertise voor de Limburgse Lerarenopleidingen. Medewerkers van NOvELLe zoomen in op taalbeleid binnen dit diversiteitskader in de presentatie: 'Werken aan diversiteit, gelijke kansen en taalbeleid in het taalbeleid in het hoger onderwijs'.
Een belangrijk uitgangspunt is dat werken aan taalvaardigheid de leercapaciteit kan vergroten. Ook het belang van taalontwikkelend lesgeven wordt onderstreept. Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten

Het huis van het Nederlands heeft een reeks concrete materialen voor taalondersteuning ontwikkeld. Studenten kunnen er zelf mee aan de slag. Docenten kunnen het materiaal gebruiken of inspiratie opdoen om studenten te begeleiden. De oefenreeksen zijn beschikbaar in een studentenversie en in een docentenversie. Aan woordenschat kan worden gewerkt met behulp van de oefenreeksen ‘collocaties’ en ‘variaties’. Daarnaast werd ook een format ontwikkeld om een woorddossier aan te leggen. Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten

Het Huis van het Nederlands – Brussel heeft een reeks materiaal verzameld en ontwikkeld om studenten in het hoger onderwijs te ondersteunen in hun taalvaardigheid. De documenten ‘Stappenplan lezen’ en ‘Tips cursusteksten’ zijn twee hulpmiddelen voor studenten om academische teksten te lezen. Lees de uitgebreide toelichting en download de documenten